Južna pruga: bloggost - Nikola Sekulović, ekonomista
Autor je predsjednik Savjeta za borbu protiv korupcije i kriminala i inicijator mreže NVO „Pokret za Istok“, čiji je cilj decentralizacija države i stvaranje nove regije unutar Republike Srpske 
Trebinje, Grad kulture! Dobro zvuči za onoga ko ne zna. Za onoga ko nešto zna, moto je samo floskula, (ravna onoj »Trebinje centar turizma«), koju su smisli prije 15-tak godina da bi uzimali novac.
Da li se Gradom kulture ili turizma može nazvati grad koji u 21. vijeku nema autobusku stanicu, već ima improvizovano autobusko stajalište, tik uz gradski park, koji građanima sve više služi kao WC. Da li se Gradom gostoljublja, kako se ovih dana hvale predstavnici lokalane vlasti, (inače dobitnici nagrade »čaše gostoljublja«), može nazvati grad u kome se na smrt prebijaju bejzbol palicama turisti iz inostranstva?! Da li je u toj osmišljenoj akciji predviđeno da prvi čovjek grada ima ekskluzivno pravo da se parkira po gradskim trotoarima. O kakvom Gradu kulture mi pričamo, kada ne postoji elementarna kultura onih koji su promoteri te priče?! Da li se u Gradu kulture, skoro pa u njegovom centru, mogu držati konji vrani, buvama načičkani i to uz prozore Zavoda za zaštitu zdravlja? Na samo 10 metara od stambenih zgrada. Da li Grad kulture može biti bez javnog toaleta ili kupatila?
A šta je tek sa trebinjskim umjetnicima. Koliko ih ima stvarno i koliko imaju stvarne podrške od svog grada? Koliko su potcjenjeni ili možda precjenjeni? I koliko imaju hrabrosti da se i njihov glas čuje? Trebinjski umjetnici unutar svog stvaralačkog koda nose zajednička obilježja koja su uslovljena, prije svega, širim istorijskim procesom, (čiji su sudionici bili), a sa druge strane geografskom blizinom mjesta stvaranja koja, takođe, predstavljaju neosporan dio njihovih djela. Upijajući sve ono što nas je, kao region, snašlo proteklih decenija, na ovom prostoru se stvaraju umjetnička djela izuzetne jačine i umjetničkog naboja. I to ne bi trebalo da nas čudi, jer sve uslove za to smo imali: ekonomsku krizu, krizu morala i duha, rat... Bitno je samo naći pravu formulaciju i te sadržaje pretvoriti u dobar, čitljiv likovni ili neki drugi umjetnički jezik, i uspješna djela neće izostati.
Ovdje se ni Trebinje ne izdvaja, umjetnici koji žive i stvaraju na ovim područjima, naročito u oblasti likovne umjetnosti, mogu se pohvaliti radovima koji se mogu svrstati u prilično uspješne prezentacije njihovog duhovnog sadržaja. U ateljeima ovih stvaralaca ljubitelji umjetnosti zaista mogu da uživaju, te sa pravom kažu da Trebinje ima potencijal da bude grad kulture. Gdje je onda problem?
Dok se umjetničke scene gradova regiona uspješno prezentuju na manifestacijama širom Evrope, za trebinjske umjetnike malo ko da je čuo. Često imamo priliku da slušamo o uspjesima sarajvskih, banjalučkih, dubrovačkih, podgoričkih... umjetnika, a o trebinjskim ni pomena. Razlog je jednostavan, takvih prezentacija u umjetničkim Centrima skoro da i nema, a ni objedinjena umjetnička scena Trebinja ne postoji. Kultura u ovom gradu isključivo je »uvozno orjentisana«, te se stiče utisak da ovdje stavraoci ne žive.. Na manifestacijama koje se vode kao tradicionalne i uspješne, (Dučićeve večeri poezije, Trebnjske ljetnje svečanosti, Dučićev dan...), trebinjski stvaraoci jednostavno se ne pozivaju da učestvuju. S druge strane, gotovo da je nezabilježena podrška lokalnih vlasti nekom od umjetnika iz Hercegovine za njegovu prezentaciju u regionu ili u inostranstvu. Jedan od uzroka ovakvog stanja jeste i činjenica da se kultura u Trebinju nalazi pod upravom i isključivim monopolom par ljudi iz vlasti, te da dugi niz godina niko »sa strane« nije mogao da uđe u ovaj »krug odabranih«. Ovi pojedinci kreiraju sve što može da se desi u oblasti kulture u ovom gradu; upravo su oni stvorili praksu da ovdje mogu da gostuju svi oni stvaroci kojima iz Budžeta opštine treba dobro da se plati.
Naravno, novac za ove manifestacije nikada nije problem: iz Budžeta Opštine po raznim stavkama godišnje se izdvoji preko 1 .000.000 KM. Plaćaju se razni gosti, poznati i potpuno nepoznati, da obogate kulturne sadržaje u gradu na Trebišnjici. Dok ovo pišem sjetih se jedne trebinjske šale koja kaže: »Dobro bi bilo da Dučića preselimo u Gacko, da malo odmori budžet Opštine«. Jer, jedino kod nas »Dučićev dan« traje tri dana, a troškovi budu maksimalno naduvani. Na stranu i to, u doba ekonomske krize u proteklim godinama jedino se u Trebinju nisu smanjivala izdvajanja za kulturu. Svi su bili na udaru: preduzeća, poljoprivreda, zanatlije, turizam ..., ali ne i kultura. Razlog za »nediranje« kulture leži u činjenici da se preko ovog segmenta društvene djelatnosti i ponajviše »zaradi«. Nepostojanje adekvatne kontrole o utrošenim sredstvima planiranim za kulturu, koja idu preko raznih ustanova, te obilato davanje iz budžeta Opštine doveli su toga da se, već pomenuta grupica odabranih, dobro ulogorila na opštinske jasle, pa preko »uvezenih umjetnika« zarađuju svi. Svi, sem građana Trebinja, koji su sa jedne strane uskraćeni za sadržaje domaćih stvaralaca, a sa druge strane plaćaju prilične iznose za gostovanja onih umjetnika koji su u tom momentu slobodni u Srbiji. I to plaćaju dva: puta jednom puneći Budžet Opštine, a drugi put kupujući ulaznice za događaje. I tako iz godine u godinu, a posljedice se gomilaju. Trenutno Trebinje ne predstavlja skoro ništa na kulturnoj mapi regije, a budžet za kulturu se stalno povećava, naravno nauštrb privrednog razvoja.
Ovdje se treba pozabaviti i samim umjetnicima, jer njihova izražena pasivnost jeste jedna od olakšavajućih okolnosti za pomenutu grupicu odabranih. Pokušavajući da shvate političke tokove, republičke interese, evropske integracije..., umjetnici Trebinja kao da su na tom putu zanemarili svrhu sopstvenog stvaranja; kao da sami imaju želju da propagiraju stav da su granice sastavni dio njihovog djelovanja, a čin umjetničkog stvaranja uslovljen je slobodom i to slobodom u njenom suštinskom smislu. Proces duhovnog djelovanja, kakav je stvaranje umjetničkog djela, akt je koji demonstrira čovjekovo prirodno stanje slobode; stanje u kome bi čovjek, ako već nije, nesumnjivo trebao da bude. Čak bi se moglo reći da je akt umjetničkog stvaranja, u svojoj ogoljenoj osnovi, imanentan slobodi. Kao takav, on ne trpi granice bilo koje vrste.
Imajući ovo na umu, a posmatrano iz konteksta fizičkih granica i izolovanosti u koju su dovedeni trebinjski umjetnici, u najmanju ruku čudi nepostojanje bilo kakvog otpora prema stanju u kome se umjetnost Trebinja nalazi i prema ljudima koji to stanje kreiraju. Čudi upravo ta pasivnost samih umjetnika, kojih, barem brojčano, ima podosta u našem gradu. Da li je konačno i u toj oblasti ljudskog djelovanja nametnut sistem, politički, ekonomski, religijski, ili bilo koji drugi? Da li su i umjetnici konačno stavljeni u službu?!
Istinsko nevjerovanje u ovakvu budućnost umjetnosti u našem gradu traži nova rjašenja i nove ljude, koji bi se okupili oko ideje raskidanja okova oko umjetnosti Trebinja. Poslije iscrpljenja utopijskih predviđanja raznih ideologa iz »grupice odabranih«, koji su gajili vjeru u predvodničku ulogu uvozne kulture i ekonomije u izgradnji jednog novog duhovnog, etičkog i, u krajnjoj liniji, političkog profila Trebinja, jedini alat koji nam je preostao jeste afirmacija i adekvatna prezentacija umjetničke scene Trebinja i njegovih umjetnika pojedinačno. Stvarna priroda ideje djelovanja trebinjskih umjetnika, kao predvodnika, u prevazilaženju granica oko Trebinja očigledno se ne može shvatiti kao misija jednog ili dvojice entuzijasta, već prije svega kao nužna komponenta jedne šire duhovne klime. Umjetnost u ovom gradu bi trebala, kao i prije rata, da ostvaruje ne samo svoju autonomnu duhovnu fizionomiju, već da počne da zasniva i argumente svog kasnijeg socio-ekonomskog prestiža.
Pokretanjem i afmacijom domaće, trebinjske kulturne scene je korak koji se čini kao jedini mogući u cilju uspostavljanja kulturnog toka između Trebinja i kulturnih centara regiona i Evrope. Nerješavanjem ovog problema, neuspostavljanjem protoka djela domaćih autora, mišljenja sam da je izlišno govoriti o bilo kakvoj uspješnoj prezentaciji našeg grada, a naročito onoj koja za osnov ima dobru volju, a ne sitno- novčani ili dnevno - politički interes.
