Bloggost: Branislav Borenović, narodni poslanik PDP u NSRS
Godinama nas već bombarduju u kontrolisanim medijima, a ponajviše na „našem“ javnom servisu, kako smo bolji dio BiH, a u poslednjih nekoliko mjeseci i bolji dio Balkana pa čak i jugoistočne Evrope. Vjerovatno možemo očekivati medijske natpise i priloge o tome kako smo najotporniji, najsposobniji i najstručniji u cijeloj Evropi, pa i na planeti, do godine. Poredeći nas sa ostalima državama, zemljama, regionima, provincijama, entitetima, Veliki Predsjednik i Mali Premijer sa svojom svitom nas redovno izvještavaju o stabilnom budžetu, sposobnoj i pametnoj vladi, kontrolisanom deficitu, redovnosti isplate penzija, super-zdravstvenom sistemu, rastu industrijske proizvodnje, najnižem rastu nezaposlenih, ali i o bogatim i „poznatim“ investitorima koji sporo putuju iz prijateljske nam Azije jer nose mnogo „keša“ da ulože u naš privredno-ekonomski raj.
Slušajući takve hvalospjeve prilikom izvještavanja o finansijskom stanju u Narodnoj skupštini Srpske, pažljiv čitalac, stotina stranica raznih materijala „zakamuflirani“ tabelama i vješto prezentovanim podacima statističkog zavoda, lako će primjetiti da je slika potpuno drukčija. Dovoljno je pogledati informaciju o dugu sa krajem prošle godine u kojoj se vidi sva nestručnost i odsustvo bilo kakve vizije ili strategije u realnom zaduživanju. Stanje duga Republike Srpske na dan 31.12.2010. je iznosilo 3,5 milijardi KM (spoljni dug 2,1 milijardi, a unutrašnji 1,4 milijardi), a samo godinu ranije, 31.12.2009. 3,2 milijarde, dug opština i fondova za godinu je porastao za skoro 50% sa 218 miliona KM, krajem 2009., na 305 miliona KM krajem 2010. U odnosu na Bruto domaći proizvod ukupan dug RS je za godinu dana porastao sa 41% na iznos od 46%. Kada se uzme u obzir podataka koji se stidljivo pojavljuje po prvi put u ovakvoj informaciji, na kome sam lično insistirao, vidi se stvarna istina. Ukupna odobrena kreditna sredstva, tzv. novi dug, iznosi 3,3 milijarde, a povučen je iznos od svega 1,7 milijardi, (tj. svega 50% od odobrenog iznosa). Veoma je bitna razlika između odobrenih i povučenih kreditnih sredstava, što faktički pokazuje koliko je ko sposoban da vodi ozbiljnu politiku zaduživanja i upravljanja istim. Najprostije rečeno na svake 2 marke duga odobrenog od strane, najčešće Narodne skupštine, svega jedna marka je povučena tj. iskorištena. Sve bi bilo jednostavno da ne postoje penali, naknade, tj. „kazne“ stranih kreditora za odobrene kredite koji nisu povučeni. Najveći udio ukupnog zaduživanja je u poslednjih pet godina (dvije trećine), pa samim time i najneracionalnija politika zaduživanja, čiji je rezultat 5,5 miliona plaćenih penala (bačenih para) za nepovučena kreditna sredstva. Kada je u pitanju struktura sredstava, evidentno je da u 2009. i 2010. godini drastično raste zaduživanje za budžetsku potrošnju (skoro 50% od ukupnih kreditnih sredstava), a drastično pada za privredu (svega 5%). Samo u 2010. godini je plaćeno 110 miliona spoljnog duga od čega čak 31 miliona KM (28%) se odnosi na otplatu kamate, servisnih i drugih troškova, te bankarskih provizija, a 79 miliona KM na glavnicu, a stvarni problem nastaje potkraj sledeće godine kada ističe trogodišnji grejs period na kredit MMF-a.
Veoma negativni trendovi kojim raste ukupan dug u odnosu na BDP za 10% godišnje, veoma loša struktura kredita, koji se koriste najviše za krpljenje rupa u budžetu, godišnje plaćanje milionskih penali za nepovučena sredstva, pristizanje otplate MMF kredita, nekontrolisani porast zaduživanja fondova i opština, nikakvo stanje na tržištu kapitala, značajan porast budžetskog deficita, smanjene privredne aktivnosti, nepostojanje stranih investicija, za par godina dovodi nas u situaciju dužničkog ropstva, a zvanični izvještaji i informacije suštinski pokazuju da vlast nema ni koncepta ni jasne politike upravljanja dugom u Republici Srpskoj.
