Alumina – nema kraja propasti

Piše: Slobodan Vasković

Sve čega se Vlada RS dotakne, posebno ministar finansija Zoran Tegeltija, pretvara se u propast.

Tako je i sa firmom „Birač“, gdje je Režim prvo dozvolio Litvancima da opljačkaju, kako je Tegeltija izjavio, milijardu maraka, a nakon toga krenuo u spasavanje „Alumine“ (firme kćerke „Birča“) na način da je i ta firma sada pred kolaspom: proizvodnja je smanjena, a poslovni rezultati nikakvi.

Nakon otkrivanja najveće afere u Republici Srpskoj i priznanja Režima o špekulativnim radnjama famoznih Litvanaca (vlasnika Fabrike glinice "Birač",a.d. Zvornik), Vlada Republike Srpske uzela je stvar u svoje ruke. I, uobičajeno u takvim slučajevima kada Vlada RS spasava, dovela preduzeće na ivicu kolapsa.

Kako to izgleda vidljivo je na primjeru koji slijedi, a koji svjedoči da je Vada RS, preko IRB RS, kreditirala Aluminu sa 8,5 miliona KM, koje ta firma ne može da vraća.

Prije toga napomena da ništa nije bilo od pompezno najavljivane istrage o pljački milijardu maraka iz “Birča”: Glavni “hajkač” bio je Tegeltija koji je najavio “obračun sa bandom”, ali je učinjeno sve suprotno: MUP RS proveo je istragu i zaključao njene rezultate u ladicu. Prema provjerenim podacima, pronašli su u onoj opljačkanoj milijardi “prste” najmanje trinaest visokih funkcionera RS, među kojima je i Aleksandar Džombić, bivši premijer i bivši ministar finansija. Zato je sve i stopirano, a Džombić sada juriša da smijeni Tegeltiju i ponovo osvoji poziciju ministra finansija.

Sjednica u krugu fabrike

Sredinom marta 2014., Tegeltija je izjavio da će se Vlada RS prema "Alumini" odnositi kao i prema svim privrednicima u RS, a da ova fabrika “svojim radom, angažovanjem radnika, uprave i cijele lokalne zajednice opravdava svaku pruženu pomoć, što nije uvijek slučaj u firmama gdje je Vlada RS intervenisala”.

Tegeltija je tada najavio da će Vlada RS odobriti "Alumini" kratkoročni kredit od tri miliona KM, na godinu dana, kod IRB RS.

"Griješe svi špekulanti koji misle da će naplatiti fiktivna potraživanja i zaustaviti Fabriku Alumina. Sudski procesi mogu da traju i sto godina, ali tu se odlučuje samo o strukturi vlasništva u fabrici gdje Vlada ima najveće učešće, a nama je važno da proizvodnja teče i da su radnici zaposleni", poručio je tada Tegeltija, nakon pompezne sjednice Vlade RS u krugu fabrike u Zvorniku.

Skoro godinu i po dana od te svečane sjednice, stvari ne stoje ni blizu kako je to ministar izjavljivao: “Alumina” je u velikim problemima, proizvodnja je smanjena, te se stoga ponovo obraća IRB RS sa zahtjevom za pomoć.

Odgoda na odgodu

Ukoliko po strani ostavimo i Tegeltijino obećanje da će se posebna Komisija Vlade RS (na čijem je on čelu) intenzivno pozabaviti dešavanjima u Birču i stvari posmatramo samo sa ekonomske tačke gledišta, ministar je (nedavno) opovrgao svoju izjavu da će se prema “Alumini” odnositi jednako kao i prema svim privrednim subjektima.

Vlada RS je, na Tegeltijin prijedlog, odgodila obavezu vraćanja kredita od 3,5 miliona KM, za još dvije godine sa grejs periodom od godinu dana. Kao i vraćanje onih pet miliona KM. Krenimo redom.

I pored proklamovane borbe za otkrivanje malverzacija u vezi sa izvlačenjem velike sume novca od strane Litvanaca i UKIO grupe, Vlada RS ponovo, istina indirektno, i njima izlazi u susret. (Indirektno, kreditne olakšice su učinjene i famoznim Litvanicima, koji su i dalje povezano lice sa Aluminom, preko Fabrike glinice Birač ad Zvornik, jer je UKIO banko investiciona grupa iz Litvanije sa 56,8 % učešća u kapitalu ovog preduzeća njegov suvlasnik, kao i preko Kaunas Litvanija").

Stopostotni vlasnik "Alumine" je Fabrika glinice ad "Birač" Zvornik, a sa ovim preduzećem povezana su lica:

1)   ad "Birač" Zvornik čiji su vlasnici UKIO banko investiciona grupa iz Litvanije sa 56,8 % učešća u kapitalu, Pref Banja Luka sa  9,1 %, "Balkanika" ad Banja Luka sa 7 %, Fond za restituciju sa 4,7 %...

U pojašnjenju IRBRS (23.06.2015. godine, broj protokola 09-151-56/14), prilikom procjene osnovanosti zahtjeva “Alumine” za produženje otplate kredita od 3,5 miliona KM, se navodi da stvarne vlasnike UKIO banko investiciono grupe Litvanija – “Odjeljenje za plasmane u privredi u IRBRS ad Banja Luka nije bilo u mogućnosti utvrditi”. I pored toga Vlada RS je donijela odluku o produženju otplate kredita, uz grejs period od 12 mjeseci.

2)   "Alusil" d.o.o. Zvornik ( vlasnik 48,99% te firme je Alumina, a 51% "Industrija  adria" doo Sarajevo).

3)   povezano lice sa “Aluminom” je i "Mehanika" doo Sarajevo, "Birač energo" doo Zvornik i "Birač Evropa, Kaunas Litvanija" (vlasnik  ovih firmi je 100% Birač ad - u stečaju).

Pravi rašomon što se tiče odnosa zavisnosti i povezanosti kapitala više preduzeća koja posluju sa Farikom glinice “Birač” ad Zvornik, tako da svako od povezanih lica ima određeni udio u kapitalu drugog zavisnog preduzeća.

Radi lakšeg razumijevanja problematike oko novih povlastica “Alumini” treba znati da je Vlada RS u martu 2014. toj firmi odobrila kredit od 3,5 miliona KM, bez grejs perioda sa rokom otplate od 12 mjeseci, da bi potom, izmjenom odluke u sedmom mjesecu 2014. Godine, “Alumini” bio uveden grejs period od 12 mjeseci i produžen rok otplate  kredita na još 12 mjeseci (ukupno 24 mjeseca); Tu nije kraj produženjima, jer se ovom zadnjom odlukom ponovno rok otplate produžava za novih 12 mjeseci  i iznosi 36 mjeseci (umjesto 24 mjeseca), sa grejs periodom od 12 mjeseci.

Znači, Tegeltija je promijenio odluku Vlade RS, u funkciji Skupštine IRB RS (broj: 04/1-012-2-432/14 od 21.03.2014. godine i broj: 04/1-012-2-1696/14 od 31.07.2014. godine), o odobravanju zajma u iznosu od 3.500.000,00 KM korisniku zajma „Alumina“ d.o.o. Karakaj, Zvornik (iz sredstava Fonda za razvoj i zapošljavanje Republike Srpske a.d. Banja Luka), tako da se rok otplate i grejs period mijenjaju i glase: „Rok otplate 36 mjeseci, Grejs period  24 mjeseca“.

Dodatni grejs period od 12 (dvanaest) mjeseci počinje teći od 01.07.2015. godine.

Odgoda vraćanja još oet miliona KM

I to nije sve: Vlada RS je, pored kredita od 3,5 miliona KM, krajem 2014. godine “Alumini” odborila zajam u iznosu od 5 miliona KM. I tu je odluku Tegeltija, putem IRB RS, promijenio.

U tački 1. Odluke Vlade RS, u funkciji Skupštine IRB RS (broj: 04/1-012-2-2795/14 od 26.12.2014.) o odobravanju zajma u iznosu od 5 miliona KM korisniku zajma „Alumina“ d.o.o. Karakaj, Zvornik (iz sredstava Fonda za razvoj i zapošljavanje Republike Srpske a.d. Banja Luka), rok otplate i grejs period se mijenjaju i glase „Rok otplate 48 mjeseci, Grejs period 12 mjeseci“. Grejs period od 12 (dvanaest) mjeseci počinje teći od 01.07.2015. godine.

Da pojednostavim, radi lakšeg razumijevanja: Vlada RS je, putem IRB RS, "Alumini," Karakaj Zvornik odobrila zajam od 5 miliona KM u decembru 2014., sa rokom otplate od  36 mjeseci bez grejs perioda, a ovom zadnjom izmjenom odluke period otplate kredita je 48 mjeseci sa grejs periodom od 12 mjeseci.

Očigledno je da je doo "Alumina" u velikim finansijskim problemima, a Vlada RS, prije svega ministar finansija, koji kontroliše IRB RS i sve poluge odlučivanja u Vladi RS, je na pravi način pokazao šta u praksi znači jednak tretman poslovnih subjekata u RS, koji, jasno je, ne postoji.