Piše: Dragan Čavić
Višegodišnjim tolerisanjem nezakonitosti u Bobar i
Balkan investment banci, Agencija za bankarstvo RS (ABRS) otvorila je prostor
da ove dvije banke trenutno ispunjavaju uslove za prinudnu upravu, a možda i
stečaj i likvidaciju.
Ovo se dešava isključivo zbog političkog uticaja na
plasmane ovih banaka, tako da su one potpuno propale i održavaju se na
depozitima države i dokapitalizacijom od strane IRB.
Pod političkim pritiskom, Slavica Injac, direktorica
ABRS, godinama ne preduzima mjere koje su bile neminovne da bi se na vrijeme
spriječilo propadanje ovih banaka.
Izvještaji nezavisnih revizora kao i rezultati kontrola
koje su vršili kontrolori ABRS odavno su morali za rezultat imati djelovanje ABRS,
ali, umjesto da ova agencija reaguje, prećutno se posmatralo bezakonje u njima,
uz potpunu podršku političkog vrha SNSD-a.
Sada je stanje neizlječivo i jedino rješenje je prinudna
uprava nad ovim bankama, uz sveobuhvatnu i široku kriminalističku istragu, jer
je Republika Srpska oštećena za desetine miliona KM, a depoziti fizičkih i
pravnih lica u ovim bankama su u ogromnoj opasnosti da propadnu.
Direktnu odgovornost za ovakav kriminal ima prije svega
direktorica ABRS Slavica Injac, a sa njom i svi oni koji su na nju vršili
pritisak da se stvarno stanje prikriva i toleriše.
Ministar finansija Zoran Tigeltija je najodgovorniji po
službenoj dužnosti, jer sav lopovluk i petljavine povezanih pravnih lica koja
su povukle kredite iz ovih banaka i ne vraćaju ih, pokušava prikriti finansijskim injekcijama Vlade RS i
IRB.
Najmanje što bi se moralo dogoditi je da Slavica Injac
hitno bude smijenjena; Sa njom i Zoran Tegeltija, a nadležno tužilaštvo i MUP
RS bi morali hitno provesti opsežnu istragu, kako bi se odgovorni kaznili za
zločin koji su počinili protiv nedužnih građana i firmi čiji se depoziti nalaze
u ovim bankama.
Bobar banka
Ova banka plasirala je ko zna koliko kredita povezanim
pravnim licima iz grupacije Bobar.
Obim nezakonitosti je toliki da u ovu banku pod hitno
moraju ući istražni organi.
Po mišljenju revizora u 2013. godini, prihodi Bobar
banke su nezakonito uvećani za više od 17 miliona KM, iako su imali direktan
nalog Agencije za bankarstvo RS da se ti prihodi ne mogu knjižiti. Po nalazu
nezavisnog revizora gubitak banke je trebao da bude blizu 16 miliona KM,
umjesto iskazane dobiti od 1,4 KM.
Da je to tako potvrđuje i činjenica da je u prvoj
polovini ove godine Banka ostvarila gubitak od 13,8 miliona KM.
Najveći problem ove Banke je davanje kredita povezanim
licima iznad zakonom dozvoljenog limita, na što je Agencija za bankarstvo
zatvarala oči, odnosno nije smjela da obavlja svoj posao zbog ogromnog
političkog pritiska vrha SNSD-a.
Pored toga, revizor je je izrazio sumnju u zakonitost
dvije dokapitalizacije Banke, i naveo je da je Banka odobrila kredite povezanim
licima koju su nakon toga izvršili dokapitalizaciju Banke i to:
- Emisija običnih akcija krajem 2013. godine u iznosu 10
miliona, od čega su dva povezana lica Bobar Autosemberija i Univerzal Bijeljina
uplatile 5.760.000 KM
- dodatano povećanje kapitala putem emisije prioritetnih
akcija u januaru 2014. godine u iznosu od 4.876.000 KM, od čega su čega su dva
povezana lica Bobarauto Semberija i BMD Janja Bijeljina uplatili 3.049.000 KM.
-Takođe je utvrđeno da je u vrijednosti od oko 6 miliona
pokušano nezakonito povećanje prihoda banke na način da je Bobar banka prodala
nekretninu povezanoj firmi iz grupacije Bobar i to samo na osnovu ugovora o
prodaji, iako novac nikada nije uplaćen na račun Banke.
U bankarskom sektoru se govori da su razmjere mućki sa
provezanim pravnim licima u Bobar banci teške nekoliko desetina miliona KM .
Zbog toga je vlast odriješila kesu i pokrenula akciju
spasavanja Bobar banke, koordinirano sa rukovodstvom Bobar banke.
U toku je XIX emisija običnih akcija Bobar banke u
iznosu od 20 miliona KM.
Emisija traje do 29.12.2014. godine, a jedinu uplatu do
sad izvršila je IRB RS 30.09.2014. godine u visini 3.000.000 KM.
Da bi aukcija uspjela, do isteka ovog roka mora se prodati
najmanje 60 % emitovanih akcija (16 miliona). Akcije propale banke neće kupiti
niko normalan, osim onih koji to rade po političkoj direktivi i državnim
novcem.
- U proceduri je i prva emisija obveznica u iznosu od
12 milona KM:
Rok dospjeća je 10 godina, uz grejs period od 5 godina
i kamatnu stopu 8%.
Obveznice nemaju istrumet obezbjeđenja, a glavnica i
kamata se neće isplaćivati ukoliko bi to dovelo do smanjenja kapitala Banke
ispod propisanog nivoa.
Sve prethodno emitovane Hartije od vrijednosti (HOV)
treba da kupi Vlada RS preko IRB, ali i javnih preduzeća.
Uz kupovinu HOV, istovremeno je natjerano rukovodstvo
Elektroprivrede RS da oroči svoj novac u ovoj banci, kako bi joj se održao
minimum likvidnosti i koliko toliko spriječilo strmoglavo propadanje.
- Preduzeća iz sistema Elektroprivrede u 2013. godini
oročili su dodatnih 12.955.830 KM uz tekuće državne depozite po viđenju, koji
iznose ko zna koliko desetina miliona KM.
Kako bi spriječili propast ove Banke, preduzeća iz
sistema Elektroprivrede RS u 2013. godini oročili su u Bobar banci blizu 13
milona KM i to: RITE Ugljevik 8.000.000 KM, Hidroeletrane na Drini 2.000.000 KM
i Hidroelektrane na Trebišnjici 2.955.830 KM.
Da bi se provela akcija spasavanja opljačkanih banaka,
Vlada RS je izmjenila pravila IRB RS.
U izmjenama pravila IRB RS, koje je Vlada RS usvojila
09.10.2014. godine, predviđeno je da IRB može zaključiti ugovor o
subordiniranom kreditu finansijskoj instituciji „ukoliko se radi povećanje
dopunskog kapitala, te ukoliko je minimalna kamatna stopa osam odsto na godišnjem
nivou“.
Suludo je da banka uzima kredit od država od 8%, a ta
ista banka kreditira državu, kupujući njene trezorske zapise po 2%, odnosno
obveznice po 5%.
Znači nema ekonomske logike, osim ako ne postoji drugi
cilj.
IRB RS je zatražila od Vlade RS da stavi van snage
usvojene izmjene Pravila plasmana podrške finansijskom sektoru, jer su one
nesprovodive i nezakonite (ove izmjene su usvojene mimo uticaja organa IRB RS).
Drugim zakonskim propisima onemogućena je konverzija
kredita u kapital otvorenih akcionarskih društava.
Zahvaljujući ovim izmjenama Pravila, omogućiće se
IRB-u da kreditira propale banke, te nakon toga, kad se sav novac izvuče iz
ovih banka preko spornih kredita , Država time postane većinski vlasnik, a onda
ponovo bude prisiljena da upumpava novac, pod parolom spašavanja finansijskog
sekotra (već viđeno u slučaju Balkan investment banke, koja je sada državna i
prekrštena je u Banku Srpske).
Plan za spasavanje Bobar banke podrazumjeva:
- Kupovinu
32 miliona KM HOV. koje je nedavno emitovala Bobar banka (ranije je IRB kupila obveznice i akcije Bobar banke u
vrijednosti oko 10 miliona KM)
- Oročavanje
depozita Elektroprivrede od 13 miliona KM
- Ko zna koliko
je još državnih para zaleđenih u ovoj banci, kroz depozite po viđenju, a među
bankarima se spominje cifra od dodatnih 40 miliona KM.
Višegodišnje lopovluke u ovoj banci, Vlada RS namjerava
pokriti sa nevjerovatnih pedesetak miliona KM državnih para, što najbolje
ilustruje kakvu vlast ima Republika Srpska. Najžalosnije je što su izbori potpuno
zasjenili ovu pljačku, a oni koji su pljačku omogućili još jednom su na
proteklim izborima dobili najviše podrške Srpskog naroda u RS.
Ako se još ima u vidu da su preduzeća iz sastava Bobar
grupe (Elvako,BMD,...) već dobila desetak miliona KM iz IRB RS, kao i da je ova
firma bila miljenik režima godinama, jasno je da je Republika Srpska oštećena za
ko zna koliko desetina miliona KM.
Banka Srpske ( bivša
Balkan investment banka)
Uprava Banke Srpske, koju čine mlađani režimski
poslušnici Zdravko Trivunčić, Dejan Radmanović i Boris Knežević, povećala je
sebi limit odlučivanja sa milion KM (kako je važilo u Banci dok su vlasnici
bili Litvanci) na 20 miliona KM.
Nadzorni odbor Banke Srpske razmatra isključivo kredite
preko 10 miliona pojedinačne, odnosno 20 miliona KM kumulativne izloženosti.
Tročlana Uprava Banke Srpske ovlastila je samu sebe da
može samostalno odobravati kredite do 20 miliona KM, bez saglasnosti Nadzornog
odbora ili prethodno pribavljenog pozitivnog mišljenje odjeljenja za rizike.
Zamjenik i direktor Divizije (sektora) za upravljanje
rizicima, bez Kreditnog odbora, ima pravo da daje kredite do čak 300.000 KM.
U bankarskoj praksi se izuzetno rijetko dešava da šef za
rizike da negativno mišljenje, a Uprava, odnosno Kreditni odbor, ipak odobri
kredit. Za to mora postojati dobro obrazloženje i ne može biti praksa, već vrlo
rijedak izuzetak.
Od ovlašćenja Uprave da odobri 20 miliona KM, šokantnija
su ovlašćenja zamjenika i direktora Divizije. Najblaže rečeno, za ovako nešto
treba imati hrabrosti, jer to znači preuzeti na sebe ogromnu odgovornost za
tako velike plasmane, posebno ako se zna da je ovo većinski državna banka .
Zakon o bankama RS propisuje da maksimalna izloženost
Banke prema jednom klijentu ili grupi povezanih lica može biti maksimalno 40%
osnovnog kapitala banke, odnosno da bi Banka Srpske mogla da odobri 20 miliona
KM morala bi imati minimalan kapital od 50 miliona KM ili 25 miliona više nego
što ga ima (kapital banke na kraju 2013. godine iznosio je 25 miliona KM).
Moram spomenuti da je u toku postupak izbora eksterne
revizije za 2014. godinu i da će se uspjehom smatrati svako mišljenje revizije
(koje zavisi od iskazanih rezervisanja na problematične plasmane) koje ne bi
dovelo do toga da se iskaže kapital manji od zakonski propisanog, kako se ne bi
izgubila licenca za poslovanje. Dobro upućeni u poslovanje ove banke smatraju
da je ta licenca davno trebala biti izgubljena.
Naravno, uz ovakvu ABRS to nije učinjeno, pa će građani
i države biti višestruko više oštećeni nego da je na vrijeme oduzeta licenca,
umjesto što se dodatno upumpavao državni
novac.
Uprava Banke Srpske može ovako visoke kredite odobriti
čak i ako Kreditni rizničar i direktor Divizije za upravljanje rizicima
prethodno daju negativno mišljenje na ovakav plasman. Ni u jednoj drugoj banci
u Republici Srpskoj službenici nemaju ovako velika ovlaštenja.
Pravila bankarskog poslovanja u svijetu i kod nas, kao i
zdrava logika, nastoje u odlučivanje uvesti što više nivoa, kako bi se izbjegle
eventualne zloupotrebe.
Uobičajeno je da odlučivanje obično ide od referenata
zaduženih za obradu kreditnih plasmana, koja se dalje upućuju u službu rizika što daje svoje mišljenje; Potom
slijedi ojcenjivanje od kreditnog odbora, zatim slijedi odluka Uprave, a onda,
u skladu sa internim pravilima preko određene granice (kod Balkan banke je to
bilo milion KM), prijedlog se upućuje
Nadzornom Odboru, kao krajnjem organu odlučivanja.
Kod Banke Srpske je bila drugačija logika (mimo zdravog
razuma).
Nadzorni odbor je nastojao da izbjegne svu moguću
odgovornost prilikom donošenja odluka, pa su Upravi Banke Srpske prepustili
značajnu odgovornost, što su isti sa oduševljenjem prihvatili, jer su (vjerovatno)
vidjeli veliku šansu za ličnu korist.
Razlog zašto je Nadzorni odbor ovo učinio, prema
mišljenju članova istog, jeste mala lična naknada (500 KM mjesečno). S druge
strane članovi Uprave (ne odviše inteligentni) su prihvatili ovakvu odgovornost,
kako bi velikodušno izašli u susret zahtjevima svojih nalogodavaca koji su ih
tu i postavili, a koji, naravno, ne bi ni uspjeli u normalnom bakarstvu da
obavljaju tako odgovorne funkcije.
Kada jednog dana počnu da se vode istrage o lopovlucima
u ovoj banci, zadatak nadležnih kontrolnih organa i pravosudnih institucija
biće, između ostalog, i ispitivanje porijekla imovine članova postojeće Uprave
Banke Srpske, odnosno upoređivanje imovinskog stanja prije postavljenja i
godinu dana kasnije.
Članovi Uprave banke Zdravko Trivunčić, Dejan Radmanović
i Boris Knežević su sebi za članstvo u Kreditnom odboru odobrili naknadu od 500
KM mjesečno, iako su njihove plate značajno veće od ograničenja koje je Vlada
RS uvela za direktore javnih preduzeća (direktori do 3.000 KM, a izvršni
direktori 2.500 KM).
Direktor Banke Srpske ima platu od 5.000 KM + 500 KM
naknade za članstvo u kreditnom odboru, a dva izvršna direktora Dejan
Radmanović i Boris Knežević po 4.500 KM + 500 KM za članstvo u kreditnom
odboru.
Treba još reći da ova banka već mjesecima nema puni
sastav Nadzornog odbora, jer su tri člana od pet dali ostavke (Direktori IRB, Elektroprivrede
i Fonda PIO RS). Ministar Tegeltija iz sjene upravlja ovom bankom i nije
nikakvo čudo što je navedena trojka, koja čini upravu banke bez, ikakve
reakcije Ministarstva finansija RS sebi dodjelila ova nevjerovatna ovlaštenja.
Dok je ovaca biće i šišanja, narodna je poslovica, a pomenuta
trojka su primjer iz knjige za ovu narodnu mudrost.
Kada nekog bude trebalo okriviti za propast banke jasno
je ko će to biti.
Ranije sam opširno pisao o ovoj banci, dok je bila u
rukama Litvanaca, i neoboriva je činjenica da je Vlada RS u ovu banku do sada
upumpala oko 50 miliona KM državnog novca u akciji njenog spasavanja.
Žalosno je što je ova banka, poslije prelaska u
vlasništvo RS (nakon provedene akcije spasavanja), nastavila praksu davanja
višemilionskih kredita po političkim preporukama vrha SNSD-a.
To najbolje ilustruju dva primjera:
- Kredit
veći od 10 miliona KM dobila je firma Kaldera iz Laktaša u vlasništvu Milenka
Čičića, bliskog Dodikovog prijatelja. Taj isti Čičić krajem 2010. godine prodao
je tadašnjoj Balkan investment banci obveznice u vrijednosti 7 miliona KM, a
naknadno je te iste obveznice banka preprodala IRB-u.
Čičić je još dodatno od IRB-a povukao nekoliko kredita
vrijednosti blizu 10 miliona KM.
- Kredit od
5 miliona KM dodjeljen je preduzeću Nikola Tesla, uz obezbjeđenje kredita
mjenicom. Ova firma je jedan od najupečatljivijih propalih projekata Vlade RS i
mjenica se sigurno neće moći naplatiti.
Biće zapamćena prevara vijeka o navodnoj proizvodnji
20.000 elektromobila čiji će kupac navodno biti Pošte Njemačke, kao i navodno
otvaranje nekoliko hiljada radnih mijesta u tekstilnoj industriji u Hercegovini
u fabrikama koje su trebale da proizvode za kupce u Njemačkoj.
Smijenjeni direktor ove firme Dragan Vučetić pobjegao
je u Njemačku, čijim državljanstvom raspolaže, a u vrijeme prethodnih velikih
projekata bio je savjetnik Milorada Dodika.
Ukupno oko 100 miliona KM državnih para otišlo je ili
će otići u ove dvije banke, pod izgovorom da Vlada RS time spasava ove
finansijske institucije od likvidacije.
Prava istina je da Vlada RS spasava od krivične odgovornosti
one koji su ovakvo stanje u bankama prouzrokovali, kao i one koji su to stanje
tolerisali i prikrivali.
Neka nam je Bog na pomoći, kada nam već nisu pomogli
izbori da jednom za sva vremena rasčistimo sa onima koji su Republiku Srpsku
zavili u crno, zavijajući sebe u svilu i
kadifu, a narod u bijedu!
