Devetog oktobra prošle godine, oko 21.30 časova, desila se eksplozija u Rafineriji nafte u Brodu. U eksploziji je poginuo Ljubo Patković (34), a devet radnika je povrijeđeno. Obdukacija je pokazala da je Patković preminuo od trovanja ugljen-monoksidom i opekotina. Njegov otac, Jovan Patković, na smrtovnici je napisao da je Ljubo preminuo zbog „fatalne ljudske greške“.
Radnici Rafinerije Brod u danima nakon tragedije isticali su da su ukazivali na moguću katastrofu
piše: Goran Dakić (eho.ba)
Kupac Rafinerije nafte u Brodu bila je anonimna firma „Njeftkazinkora“. U medijima je više puta isticano da je „Njeftkazinkora“ dio velikog i poznatog ruskog diva „Zarubežnjeft“. U finansijskom izvještaju ove kompanije stajalo je da „Njeftkazinkor“ ima kapital od 1,3 miliona KM i nikome nije jasno kako će ruski „gigant“ da obezbijedi obećanih 979 miliona evra za ulaganje u naftnu industriju.
Na dan potpisivanja privatizacionog ugovora struktura vlasništva „Njeftkazinkora“ izgledala je ovako: 40 odsto je bilo u vlasništvu kompanije „Zarubežnjeft“ koja u potpunosti pripada Rusiji, 20 odsto je bilo u vlasništvu moskovske „Invest-tehnologije“ čiji je jedini vlasnik nepoznato fizičko lice, 20 odsto je bilo u vlasništvu moskovske kompanije „Nepata“ čiji je jedini vlasnik nepoznato fizičko lice i 20 odsto je bilo u vlasništvu moskovske kompanije „Junik Development čiji su suvlasnici nepoznato fizičko lice i Ruska Federacija - u nepoznatom omjeru.
Sredstva za privatizaciju je obezbijedila ruska „Vnesheconombank“.
„Njeftkazinkor“ je tokom 2007. godine dobio kredit od 350 miliona evra uz rok otplate od pet godina. Ova kompanija je potom, 2008. godine, plasirala dva kredita Rafineriji nafte (na šta ukazuje revizorski izvještaj Rafinerije nafte za 2010. godinu, u ukupnom iznosu od 112 miliona evra, po inicijalnoj kamatnoj stopi od 12 odsto.
Iz toga se vidi da je „Njeftkazinkora“ dobijeni kredit od „Vnesheconombank“ plasirao kao kredit kojim je opteretio rafineriju nafte, a ne kao investiciju. Potom je, krajem 2008. godine, i „Zarubežnjeft“ kreditirao rafineriju sa 124 miliona KM. Tokom 2010. godine odobren je još jedan kredit od 73 miliona KM.
Rafinerija nafte je izvršila smanjenje kapitala od 36 odsto tokom septembra 2008. godine na ime pokrića gubitaka iz ranijih godina. Od 2007. godine, kada je izvršena privatizacija, gubici su se konstantno gomilali. Vrijednost gubitaka je iz godine u godinu rasla da bi na kraju prošle godine iznosila nevjerovatnih 622 miliona maraka!
- Netransparentnom privatizacijom je načinjena šteta malim akcionarima time što kupcu državnog kapitala nije određena obaveza preuzimanja. Zbog netransparentnosti, odugovlačenja i neizvjesnosti u privatizaciji akcije ovih preduzeća su krahirale. Zbog gomilanja ogromnih gubitaka i prebacivanja poslovanja na povezano pravno lice mogu se očekivati dalji problemi, a prema prikazanim finansijskim izvještajima stečaj je sasvim moguća opcija u Rafineriji - pisao je 2011. godine Siniša Božić.
I poslanik SDS-a u Narodnoj skupštini Republike Srpske Nebojša Vukanović smatra da je na djelu sramna privatizacija koja je ojadila naftnu industriju Republike Srpske.
- I Fabrika glinice „Birač“ je propala na isti način. Transfernim cijenama preko off shore kompanija ona je uništena. Isto se desilo i sa Rafinerijom u Brodu. Vlada Srpske je tolerisala taj kriminal - istakao je Vukanović.
Nakon privatizacije brodske rafinerije, kaže Vukanović, iz nje su izvučene stotine miliona maraka. On dodaje da najveći problem u poslovanju rafinerije predstavlja i to što nikada nismo saznali ko su njeni manjinski akcionari.
- Smatra se da je u cijelu priču uvučen šef Predstavništva Republike Srpske u Moskvi Duško Perović, ali i sam Milorad Dodik. Jasno je da se tu radi o organizovanoj pljački. Naftna industrija Srpske je uništena, a iz Srpske je izvučeno nekoliko stotina miliona maraka - smatra Vukanović.
Havarija po svim osnovama
Devetog oktobra prošle godine, oko 21.30 časova, desila se eksplozija u Rafineriji nafte u Brodu. U eksploziji je poginuo Ljubo Patković (34), a devet radnika je povrijeđeno. Obdukacija je pokazala da je Patković preminuo od trovanja ugljen-monoksidom i opekotina. Njegov otac, Jovan Patković, na smrtovnici je napisao da je Ljubo preminuo zbog „fatalne ljudske greške“.
Radnici Rafinerije Brod u danima nakon tragedije isticali su da su ukazivali na moguću katastrofu. Prema njihovim riječima tri ili četiri dana prije eksplozije u Rafineriji radnici su upozoravali da postoje određeni kvarovi i sve su to upisivali u radnu knjigu. Jedan od radnika je primijetio da u postrojenju četiri curi gorivo i da bi to što prije trebalo ukloniti.
Nakon havarije kreću novi problemi. Otkazi se redaju kao na traci. Na poslu ostaje 668 od nekadašnjih 1.650 radnika. Sindikalni povjerenik Rafinerije Brod Siniša Grabovac kaže da je do havarije sve bilo „uredno“.
- Normalno da ljudi imaju strah. Do havarije smo radili uredno, plate su uredne bile, kao i danas. Poslije te havarije dešava se sve ovo, kreće nekom stranputicom, Rafinerija prestaje sa radom, mi smo imali stalno obećanja, međutim u praksi je to malo drugačije - kazao je Grabovac.
Nakon prošlogodišnje nesreće tadašnji predsjednik Srpske Milorad Dodik obećao je rukovodstvu Rafinerije da će biti „preduzete sve neophodne mjere da bi se spriječila i umanjila šteta“ nakon požara i eksplozije. Ipak, sanacija do danas nije počela, a radnici koji su od prvog juna poslani na čekanje neće biti vraćeni na posao do kraja godine.
Ministar energetike i rudarstva RS Petar Đokić kazao je da će Rafinerija nafte Brod „od januara 2020. godine nastaviti proizvodnju u punom obimu“ i dodao da će „do tada biti okončan kapitalni remont koji je u brodskoj rafineriji započeo u januaru ove godine“.
Do tada ostaje jedno - minus od 622 miliona maraka.
