Podsjećanje: Milorad Dodik prodao i vazduh Republike Srpske (04.08.2014.)

piše: Slobodan Vasković

Cijeli dan sam na nekim putevima. Zanimljivi razgovori, vrlo. 

Najviše su me oduševile informacije o Kuriru Jovici, tom hrabrom glasniku, koji je zamalo stradao na Maratonu. Ali, o tom potom. Biće vremena za Kurira Jovicu.

Zbog cjelodnevnog potucanja po drumovima, ništa nisam stigao da napišem; Prekratak sam sa vremenom. 

Zato se vraćam tri i po godine unazad i podsjećam kako je MIlorad Dodik prodao i vazduh Republike Srpske. Pare, naravno, nisu stigle u budžet. A riječ je o desetinama miliona evra.  

Tako je bilo avgusta 2014., tako je i danas. Ništa nije priča izgubila na aktuelnosti. Ne dišemo naš vazduh, već holandski.

Direktan povod za podsjećanje na ovu aferu je nedavni razgovor sa jednim prijateljem koji nije mogao vjerovati da se tako nešto desilo;  Štaviše, nije znao ni da postoji berza vazduha.

Afera svih afera: Milorad Dodik prodao i vazduh Republike Srpske (04.08.2014.)

piše: Slobodan Vasković

Milorad Dodik prodao je i vazduh Republike Srpske. Zvuči kao loša šala, ali čitav slučaj daleko je od svake doskočice, i slane i neslane. Zato što su gubici ovog entiteta na prodaji vazduha „teški“ desetine miliona evra.

Vazduh Republike Srpske Dodik je prodao u septembru 2010. godine, tako da će za mjesec dana biti pune četiri godine kako građani ovog entiteta dišu zrak, čiji je vlasnik European Green Projects, firma iz Brčkog. Iza te firme stoje Holanđani.

Dodik je vazduh prodao za cca 32 miliona evra (oko 60 miliona maraka), ali taj novac nije nikada ušao u budžet RS. Krenimo redom.

Na zatvorenoj sjednici Vlade RS, održanoj 2.9.2010. godine, data je saglasnost da privatna firma European Green Projects (registrovana u Brčkom) može na berzi trgovati vazduhom Republike Srpske; preciznije pravima za emisiju ugljendioksida (CO2) na evropskoj berzi.

Da bi European Green Projects mogla dobiti taj ugovor, traženo je da se registruje u Banjaluci. Detalje ugovora je po nalogu Dodika (koji je tada bio premijer) završio tadašnji ministar poljoprivrede Radivoje Bratić.

European Green Projects je ispunila najvažniji uslov – registrovala se u Banjaluci, u Ulici Romanijska 1 d.

Nakon Bratića, posao je nastavio ministar Miroslav Milovanović.

Ugovor je pripreman po sistemu: uzeo sam vam sve, sad ću još i zrak koji dišete. I zaista je tako i učinjeno.

„EGP je dužna da obezbjeđuje CER-ove i/ili EUA-ove i prodaje iste na Evropskoj berzi koja trguje emisijama ugljendioksida (CO2), počev od 300.000 hektara po sklapanju ovog Sporazuma i završavajući sa preostalih 447.879 hektara, odnosno stvarnom površinom iz inventure šuma u roku od godinu dana od datuma sklapanja ovog Sporazuma“, navodi se u članu 4.1. Sporazuma o saradnji na sertifikaciji ugljendioksida uskladištenog u šumama Republike Srpske.

  

Da pojasnim: Vlada RS je Jedinici za implementaciju projekata za šume (u periodu od 2006.-2009. Godine), dala da izvrši inventuru šuma.

Taj izvještaj nije nikad objavljen (ne zna se kako su opravdane pare), ali su se bazni podaci iz izvještaja koristili za procjenu zaliha ugljenika.

Iz tih zaliha se dobija raspoloživi CO2 koji je predmet trgovine na evropskoj/svjetskoj berzi.

Uslovi za trgovinu su:

-      Da je zemlja potpisnica Kjoto protokola (BiH ga je ratifikovala 2007. godine),

-      Da su sertifikovane šume i

-      Da je urađena procjena zaliha ugljenika

U skladu sa Kjoto protokolom, svaka zemlja je bila dužna napraviti inventuru emisije gasova koji stvaraju efekat staklene bašte. Za svaku zemlju postoje tačno određene kvote do kojih ta emisija gasova može ići,  a ukoliko ih probiju slijede izuzetno oštre sankcije.

Zemlje koje imaju rezerve, jer im ne radi privreda, njima trguju – prodaju ih na berzi zemljama kojima je to potrebno.

Na primjer, njemačka ili holandska privreda proizvode više industrijskih gasova nego što su rezerve koje imaju u svojim šumama. Ako Republika Srpska proda sva ili veliki dio svojih prava, u narednih 20 godina se ne može otvoriti nijedan ozbiljan industrijski pogon ili termoelektrana. Jer naš vazduh koriste npr. Njemačka ili Holandija, Francuska, Irska..., svako ko ga na berzi kupi.

U stvari RS može graditi industrijske pogone, ali mora kupiti pravo na berzi gdje smo već prodali sva naša prava. To znači da će vlasti Republike Srpske, koje su prava prodale izuzetno jeftino, ista ta prava platiti veoma skupo. Ili mogu biti suočene sa drastičnim sankcijama međunarodne zajednice.   

Prema podacima Saveza inženjera šumarstva RS, koji su dostupni na njihovom zvaničnom sajtu (www.sirs.org), rezerve ugljenika u šumama RS procjenjuju se na 54.120.000 tona, a neto godišnja apsorpcija ugljika iznosi 1.530.000 tona, odnosno 5.610.000 tona CO2.

Na sajtu Saveza inžinjera šumarstva nije naznačen izvor podataka u tabeli- Rezerva ugljika u šumama RS po kategorijama šuma i neto godišnja apsorpcija ugljika 0,000 t -, a riječ je o podacima II Inventure šuma na velikim površinama u BiH, koja još uvijek nije nigdje objavljena, a davnih dana je završena (rađena je od 2006.-2009. godine).

Iz tih dokumenata je uočljivo da državne šume Republike Srpske, svojim postojanjem, svake godine odbacuju oko 5,6 miliona AAU (Assigned Amount Unit) jedinica koje su ekvivalentne sa 1 tonom CO2.

Cijena po kojoj prodaju ove jedinice Ukrajina i Rusija je državna tajna ovih zemalja.

Republika Srpska se ugledala na njih, pa nije nigdje objavljena cijena po kojoj su prodana prava European Green Projects.

Prema mojim izvorima, ukupna vrijednost ugovora prodaje vazduha Republike Srpske iznosila je oko 32 mil.eura. To bi značilo da su Dodikovi „brokeri“  1 (jedan) AAU prodali po prosječnoj cijeni od 5,7 eura.

Rumunija je certifikate prodavala po cijeni od 7-8 eura, od čega je 98% prikupljenih sredstava utrošeno u razvoj obnovljivih izvora energije i u pošumljavanje, a 2% u propagandnu kampanju.

Pregovore je vodila Vlada Rumunije. Na čelu pregovaračkog tima bio je ministar privrede Adriean Videanu, a ne bjelosvjetski mangupi kao kod nas.

 

Bugarska je ukupno 42,3 mil. AAU certifikata prodavala po cijeni od 13-14 eura/1 AAU, odnosno 1 t CO2.

Poljska raspolaže sa velikim brojem AAU certifikata i ona ih prodaje po partijama. Cijena je državna tajna, ali se zna sa kojom zemljom se trgovalo i koliko se novca po tom osnovu slilo u budžet. Za samo jednu partiju Irska je Poljskoj platila 17 mil. eura.

Mađarska je prodavala AAU po cijeni od 9-9,5 eura, a najveću količinu kupile su japanske firme.

Sve ove zemlje prodavale su svoje rezerve za 50%-150% veću cijenu od RS. I činile su to transparentno.

Šta je bitno naglasiti za predmetni ugovor. U ugovoru je ugrađena provizija od 40 % na godišnjem nivou, svake godine u narednih 20 godina, i to u poslu u kojem posrednik (European Green Projects ) ni prstom nije mrdnuo.

„Trajanje ovog Sporazuma je do momenta kada RS/BiH stekne status kandidata za članstvo u EU, a najduže 20 godina od dana potpisivanja“, navodi se u članu 5.1. Sporazuma.

EGP-u je data ekskluzivna mogućnost da i nakon što RS/BiH stekne status kandidata za članstvo u EU, dobije isti ugovor, kao i da ga, nakon isteka dvadeset godina, ponovo produži.

Inventuru šuma, kakvu takvu, uradila je RS; Certifikaciju šuma, odnosno pribavljanje FSC certifikata uradilo je JPŠ „Šume RS“, kakvo je takvo je.

Gospoda iz Brčkog su uložila cijelih 5.000 KM osnivačkog kapitala i povukle milione iz naših prirodnih dobara.

U ugovoru nigdje nisu posebno zaštićeni interesi Republike Srpske.

Doduše, o tome bi trebalo voditi računa i Pravobranilaštvo RS, na čelu sa pravobraniocem Slobodanom Raduljem.  Ali, Radulj se javlja samo ako treba naknadno opravdati sumanute, ali vrlo smišljene poteze svojih saigrača iz Vlade, tako da ne bi čudilo da on nije ni upoznat sa ovim ugovorom, ili mudro šuti, nadajući se da niko neće obznaniti ovaj sramni ugovor.

S obzirom na to da se sve počelo dešavati 2010. godine, pitanje je gdje su pare od prodaje vazduha, jer nigdje u budžetu RS nisu prikazane? A RS pripada 60% dijela od prodaje sopstvenog vazduha na evropskim berzama.

„EGP preuzima obavezu da primi cjelokupan iznos naknade za prodate CER-ove i/ili EUA-ove i da RS uplaćuje 60% od ukupnog iznosa naknade u roku od sedam radnih dana na račun budžeta RS“, navodi se u članu 4.4. Sporazuma.

Koliko je ovaj Sporazum štetan svjedoči i podatak da je tako dugo skrivan od javnosti, što je ugovorom i predviđeno.

„Nije dozvoljena komunikacija sa javnim glasilima ili regulatornim tijelom po ovom Sporazumu bez prethodnog odobrenja Strana“, naglašeno je u članu 14.c. Sporazuma.