Kako je “Grinč” ukrao Birač

Piše: Dragan Čavić, predsjednik DP

Litvanski vlasnici UKIO grupe u godinama svog prisustva u Republici Srpskoj vješto su radili sa hartijama od vrijednosti pravnih lica koji su bili u njihovom vlasništvu. Pri tome, svaki transfer je bio u svrhu izvlačenja kapitala iz Republike Srpske u inostranstvo. To su radili i u Fabrici glinice Birač i u Balkan investment banci. Gotovo u svakoj transformaciji ili transferu cilj je bio ostvariti interes za UKIO grupu, gotovo u pravilu na štetu države. Bez dileme je jasno da su Litvanci na vrijeme prebacivali imovinu sa jednog na drugo povezano pravno lice kako bi u slučaju stečaja Birča ili Balkan investment banke šteta ostala Republici Srpskoj, a kapital i novac Ukio grupi.

Interesantno je pogledati šta se sve dešavalo poslednjih godina oko promjene titulara vlasništva nad imovinom Fabrike glinice Birač.

Komisija za hartije od vrijednosti RS (KHVRS) je na svom sajtu objavila sledeće podatke o povezanim pravnim licima koje je osnovala Fabrika glinice Birač, sa stanjem na dan 31.05.2012.godine.

BIRAČ Fabrika glinice "BIRAČ" a.d. Zvornik

Dakle, iz registra emitenata KHO RS vidi se jasno da je Fabrika glinice "BIRAČ" a.d. Zvornik 100% vlasnik AB “Birač-Europe” Kaunas, Litvanija kao i Birač Energo doo Zvornik.

Osim ovih firmi, u tom trenutku, Fabrika glinice Birač  je u vlasništvu imala još dvije firme  u svom 100% vlasništvu, a to su Mehanika Zvornik i Alumina Karakaj.

Isto društvo Livanaca iz UKIO grupe, na čelu sa Vladimirom Romanovim, odlučilo je da provede akviziciju (kupovinu) firmi unutar iste porodice firmi u vlasništvu Fabrike glinice Birač, kako bi svu značajnu imovinu Birča prenijeli u vlasništvo litvanskih povezanih firmi.

U suštini radilo se o fiktivnim ulaganjima koja su registrovana kao strana ulaganja u BiH, što je stvorilo privid da se u BiH dešavaju strana ulaganja, a riječ je o presipanju iz šupljeg u prazno.

Kako se navodi u “Informaciji o o kretanju makroekonomskih pokazatelja za period januar - decembar 2012. godine”, koju je pripremila Direkcija za ekonomsko planiranje BiH (DEP), pozivajući se na podatke Ministarstva vanjske trgovine BiH, “najveća ulaganja u 2012. godini su bila od strane AB Birač-Europe Litvanija, kupovina Alumina Karakaj 253,1 milion KM te kupovina Mehanika Zvornik 63,51 milion KM od strane iste kompanije“.

Ovdje ne bi bilo ništa sporno da se ne radi samo o nominalnom prebacivanju vlasništva unutar članica iste grupacije, jer  “investitor”, kompanija “Birač Europe” sa sjedištem u Litvaniji, je firma kćerka kompanije “Birač” iz Zvornika, koja je 100%  vlasnik svoje “kćerke” u Litvaniji.                               

Prije ovog navodnog stranog ulaganja ovako je izgledala grupacija Birač:

Do prošle godine, pored “kćerke” u Litvaniji, zvornički Birač bio je vlasnik i kompanija “Alumina” iz Karakaja kod Zvornika, te zvorničke “Mehanike”.

Od prošle godine Litvanci su prestruktuirali  grupaciju Birač tako što je AB “Birač-Europe” Kaunas, Litvanija izvršila kupovinu dvije firme (“Alumina” iz Karakaja kod Zvornika i “Mehanika” iz Zvornika) od Fabrike glinice Birač koja je bila direktni 100% vlasnik ove dvije firme nastale izdvajanjem imovine Fabrike glinice Birač u ove dvije nove firme.

Nakon ovog fiktivnog investicionog ulaganja ovako je izgledala grupacija Birač:

Dakle, od 2012.godine AB “Birač-Europe” Kaunas je postao većinski vlasnik dva najveća preduzeća u okviru fabrike glinice Birač.

Da bi se cijela transakcija provela bila je neophodna Odluka Skupštine akcionara Fabrike glinice Birač AD, što se i dogodilo, a te odluke su predložene u sledećem sadržaju:

PRVA ODLUKA

FABRIKA GLINICE “BIRAČ” AD                                                    PRIJEDLOG        

              Z V O R N I K

- SKUPŠTINA AD -

Broj:_________________

Datum:_______________

            Na osnovu člana 281. Zakona o privrednim društvima (“Službeni glasnik RS”, br. 127/08, 58/09 i 100/11),  člana 40. Statuta Fabrike glinice “Birač” AD, Skupština društva na svojoj XXII vanrednoj sjednici održanoj dana 20.12. 2012 .godine. donijela je sledeću:

O D  L U  K U

       ODOBRAVA SE Ugovor o preuzimanju duga AB “Birač Europe” čiji je 100% vlasnik Fabrika glinice “Birač” AD Zvornik.

II

                  Ugovor   o   preuzimanju duga koji   se   odobrava zaključiće se između  AB “Birač Europe” i UAB UKIO BANKO INVESTICINE GRUPE Litvanija.

        Odobravaju   se   sredstva  obezbeđenja  koja  su   tražena  kao  obezbeđenje

Ugovora o preuzimanju duga AB “Birač Europe” kako je to ugovorom i predviđeno.

     III

Odluka stupa na snagu danom donošenja.

DOSTAVLJENO:                                                    

1.Predsjedniku skupštine                                              PREDSJEDNIK SKUPŠTINE                                                                                                    

2.Predsjedniku Upravnog odbora       AKCIONARSKOG DRUŠTVA         

3. Izvršnom direktoru                                                         

4.U zapisnik                                                                __________________________

5.a/a

DRUGA ODLUKA

FABRIKA GLINICE “BIRAČ” AD                                                    PRIJEDLOG        

              Z V O R N I K

- SKUPŠTINA AD -

Broj:_________________

Datum:_______________

            Na osnovu člana 281. Zakona o privrednim društvima (“Službeni glasnik RS”, br. 127/08, 58/09 i 100/11),  člana 40. Statuta Fabrike glinice “Birač”, Skupština društva na svojoj XXII vanrednoj  sjednici održanoj dana 20.12.2012 .godine. donijela je sledeću:

O D  L U  K U

Odobrava se zalaganje akcija AB ''Birač Europe'' za obezbjeđenje pravnog posla-  transakcije po kojoj je AB ‘’Birač Europe’’ preuzeo kreditnu liniju na osnovu čega dobija u vlasništvo akcije tri društva u prikazanim procentima na šemi koja je u prilogu Odluke.

II

Odluka stupa na snagu danom donošenja.

DOSTAVLJENO:                                                     

1.Predsjedniku skupštine                                          PREDSJEDNIK SKUPŠTINE                                                                                                    

2.Predsjedniku Upravnog odbora       AKCIONARSKOG DRUŠTVA

3.Izvršnom direktoru          ___________________

4. U zapisnik                                                                            

5.a/a

Mada se u prijedlozima odluka (raspolažem ovjerenim kopijama ovih odluka) ne vidi iznos duga  koji je preuzeo AB ‘’Birač Europe’’, ali se može zaključiti da su akcije  AB ‘’Birač Europe’’ stavljene pod zalog UAB UKIO BANKO INVESTICINE GRUPE Litvanija. Koji je iznos duga za koji su stavljene akcije niko ne zna osim onih koji su ih donosili (možemo predpostaviti da se radi o iznosima koje je Birač Europa platio za kupovinu Alumine Karakaj 253,1 milion KM, te kupovinu Mehanika Zvornik 63,51 milion KM, iz Izvještaja Direkcije za ekonomsko planiranje BiH, a ime trećeg preduzeća je nepoznato). Litvanci uvijek objavljuju nejasne odluke da ostali akcionari što manje znaju o čemu se radi. Tako da možemo zaključiti da su akcije AB ‘’Birač Europe’’ Kaunas, Litvanija, stavljena pod zalog u svrhu obezbjeđenja nepoznatog iznosa duga.

To u stvari znači da prilikom stečaja one neće ući u stečajnu masu, već će se prenjeti na UAB UKIO BANKO INVESTICINE GRUPE u Litvaniji, tako da bi kao rezultat stečaja akcije AB ‘’Birač Europe’’ Kaunas, odnosno dva najveća preduzeća Birča, Alumina i Mehanika, i trećeg koje je nepoznato (moguće da je treće preduzeće Birač Energo) bile prenesene na AB UKIO BANKO INVESTICINE GRUPE po osnovu naplate duga.

Znači, opet bi većina imovine Birča bila u vlasništvu UKIO Grupe.

Nema dileme, Litvanci su se pripremali za slučaj pokretanja stečaja nad Fabrikom glinice Birač AD još 2012. Godine, kao da su znali šta će Vlada RS pokrenuti 2013. godine.

Oni su, jednostavno, na vrijeme najveći dio imovine prenijeli na svoje firme u 100% vlasništvu, a terete stvorenih dugova i neizmirenih obaveza su u cijelosti natovarili na Fabriku glinice Birač.

I kada se stečaj realizuje Fabrika glinice Birač nema imovine, a povjerioci će ostati kratkih rukava, jer se iz stečajne mase Fabrike glinice Birač nema šta naplatiti, zato što je Birač transferima Litvanaca ostao bez imovine.

Vlada RS na čelu sa “odlučnom” Željkom Cvijanović pompezno je ušla u Birač najavljujući da su odlučni da stvari istjeraju do kraja. Međutim, Litvanci su ih preduhitrili i još 2012. godine su se, na opisani način, obezbjedili da nema šta da im se uzme kada krene akcija Vlade RS. Zato je poslije velike galame o spašavanju Birča, produkovane od Milorada Dodika i njegovih sljedbenika odjednom nastao muk.

I zato ne treba da čudi lagana i smirena izjava Vladimira Romanova u Zvorniku izrečena u jeku “akcije spašavanja Birča” od strane odlučne Željke: “Ako Vlada RS hoće da pokrenu stečaj nad Fabrikom glinice Birač neka to uradi , ali ne razumijem šta će postići kada samo Ukio Bankas iz Litvanije potražuje dug za kredit od 70 miliona Evra”.

Romanov se na vrijeme obezbjedio na krajnje jednostavan način: veliki dio imovine Fabrike glinice Birač je prenio na svoje litvanske firme, čiji je vlasnik 100 %, a akcionarsko društvo Fabrika glinice Birač je time ostavio bez imovine, i uz put je Birač opterećen neizmirenim obavezama prema dobavljačima, državi i bankama i to u ukupnom iznosu višestruko većem nego što je vrijednost imovine koju trenutno Birač ima u svom vlasništvu.

Znači, Romanov je još 2012. godine završio posao po principu: LITVANCIMA IMOVINA – SRBIMA DUGOVI.

Pitanje za odlučnu Vladu Željke Cvijanović je sledeće:

A ŠTA SAD MISLITE URADITI I ZAŠTO STE NIJEMO POSMATRALI ŠTA LITVANCI RADE PROŠLIH GODINA I UZ PUT IM DALI 24,4 MILIONA KM KREDITA IZ IRB RS NA KONTO TAKOĐE NJIHOVE FIRME “ENERGOLINIJA” .

Cijeloj ovoj priči nema kraja i vrijedi pogledati kako su Litvanci počistili imovinu takođe svoje, sada već propale, firme “Balkal”, preko koje su izvukli stotine miliona KM iz RS, a onda je gurnuli u stečaj sa ogromnim dugovima prema, prije svega, državi.

Da se svi zajedno podsjetimo tužne priče o “Balkalu”. U jednim režimskim novinama objavljena je ova kratka vijest:

“BANJALUKA (07.04.2010) Grupa za prinudnu naplatu Uprave za indirektno oporezivanje Bosne i Hercegovine (UIO BiH) pokrenula je poslednji raspoloživi mehanizam u pokušaju da naplati porez na dodatnu vrijednost (PDV) od banjalučke firme „Balkal“. Za “Balkal” je, prema Rješenju UIO uvedena posebna šema dužnika zbog PDV duga od 1.735.133,00 KM.”

Posebna šema znači da svi poreski obveznici moraju, umjesto na račun blokirane firme, PDV uplaćivati direktno na račun UIO. Do tada je taj postupak primjenjen samo u još pet firmi na prostoru čitave BiH.

Ova litvanska kompanija 2008. godine sa prometom većim od 100 miliona dolara bila je treći najveći izvoznik u BiH. Preko nje Litvanci su nabavljali repromaterijal i izvozili rudu iz Fabrike glinice Birač. Balkal je odjednom postao potpuno blokiran zbog neplaćenih obaveza. UIO je prvo pokušala dug naplatiti izdavanjem naloga za prinudnu naplatu, a potom su izdali naloge za pljenidbu.

Međutim, kako dug nije namiren, Grupa za prinudnu naplatu UIO  posegnula je i za zapljenom imovine, izdate su pismene izjave o pljenidbi novca za bankovnog računa, ali račun “Balkala” je bio blokiran, navodi se u Rješenju UIO BiH.

Pored navedenog duga prema UIO BiH, zbog čega su uslijedile odluke o blokadi računa, a onda i o blokadi imovine radi prinudne naplate, obaveze  BALKAL" AD prema Poreskoj upravi  RS  iznosile su daleko više - čak 11,345,571.23 KM.

Ali nisu Litvanci naivni da dozvole da im se iz imovine naplati dug, a Balkal nije bio baš bez imovine. Da je to tačno najbolje ilustruju kretanja vlasničke strukture Rudnika Boksita a.d. Srebrenica.

Pogledajte ko je sve bio vlasnik akcija Rudnika Boksita Srebrenica  :

Stanje prvih 10. akcionara na dan 09.12.2010.godine (izvor Centralni registar hartija od vrijednosti a.d. Banja Luka).

Dakle, Balkal je bio većinski vlasnik rudnika boksita Srebrenica sa gotovo 65 % vlasništva. Ali, ne lezi vraže, da se „vlasi ne dosjete“ da bi mogli dug naplatiti iz imovine Balkala, Litvanci već 16. decembra 2010. godine uspjevaju izvući Balkal iz imovine rudnika boksita Srebrenica transferom kojim novi većinski vlasnik ovog rudnika postaje firma „PRIMEFIELD CAPITAL LTD“, najvjerovatnije jedna od njihovih off shore firmi registrovanih u nekom od „poreskih rajeva“.

Stanje prvih 10. akcionara na dan 16.12.2010.godine (izvor Centralni registar hartija od vrijednosti a.d. Banja Luka)

Iz istog izvora saznajemo da je u periodu od kraja 2010. godine do februara 2013. Godine (neposredno pred „energičnu akciju Vlade RS“) došlo do nove promjene vlasničke strukture rudnika boksita Srebrenica:

Stanje prvih 10. akcionara na dan 07.02. 2013. godine  (izvor Centralni registar hartija od vrijednosti a.d. Banja Luka)

Ali ni tu se ne završava cijela priča i slijedi još jedna promjena vlasničke strukture kada većinski vlasnik rudnika boksita Srebrenica postaje AB Birač Europe:

Stanje prvih 10. akcionara na dan 14.02. 2013.godine  (izvor Centralni registar hartija od vrijednosti a.d. Banja Luka)

  

Vidi se da je između ova dva perioda, od 07.04.2013.-14.02.2013.godine, AB ‘’Birač Europe’’Kaunas postao vlasnik i 72,57% Rudnika Boksita a.d. Srebrenica, sa oznakom hartija od vrijednosti  RBSC-R-A . CRHOV RS obajvljuje liste prvih 10. akcionara jednom sedmično, a uz put treba spomenuti da su Litvanci  skinuli Rudnik Boksita sa Banjalučke berze.

E sad dolazimo do onoga najzanimljivijeg pitanja za „energičnu Vladu Željke Cvijanović:

Kako je  Balkal uspio da prebaci vlasništvo na PRIMEFIELD CAPITAL LTD, ako mu je imovina bila blokirana?

I tu dolazimo do još jedne Litvanske firme iz iste UKIO grupa, a to je Balkan investment banka i njena brokerska kuća.

Preko brokerske kuće Balkan Investment Banke izvršena je transakcija, tako što je Balkal prodao, a PRIMEFIELD CAPITAL LTD kupio navedene akcije (za iznos od oko 200.000,00 KM).

Međutim, navedeni iznos nije završio na računu Poreske uprave.

Kad je izvršena transakcija Brokersko odjeljene Banke je bilo obavezno da uplati iznos prodajne cijene na račun prodavca, odnosnao Balkala, međutim nisu to uradili. Banka je naknadno napravila Aneks Ugovora po kreditu, sa kojim je Balkal postao žirant nekoj povezanoj firmi. S obzirom da navedeni dužnik (neka njihova povezana firma) nije uredno vraćao kredit, oni su skinuli novačani iznos sa zbirnog računa brokerskog odjeljena (na kome se nalaze novčana sredstva svih klijenata), iako to nisu smjeli po zakonu.

Brokerska kuća je dužna po zakonu da isključivo isplati sredstva na žiro račun prodavca koji je bio blokiran od strane poreske uprave, a Banka nije smjela da naplati mjenicom novčana sredstva za zbirnog računa brokerskog odjeljena. Poreska blakada na računu ima prioritet u odnosu na sve druge mjenice.

UKIO grupa se pobrinula da ni jedan šarafčić u mehanizmima prevare države ne izostane, pa je kroz prethodno opisane transfere imovine u vlasništvu Balkala ovu firmu očistila na temelju njihovog zlatnog pravila poslovanja u Republici Srpskoj: LITVANCIMA IMOVINA – SRBIMA DUGOVI.

Zar neko treba da se čudi što je galama oko Litvanaca trajala svega desetak dana, i odjednom je sve zaćutalo.

Ponoviću još jednom u kakvoj se situaciji našla „energična“ Željka Cvijanović i njena Vlada kada su pompezno o istrazi u Birču svečano saopštili javnosti: Ići ćemo do kraja!

AKO BUDU IŠLI DO KRAJA DOĆI ĆE DO SVOG KRAJA !

I zato su stali, a još nisu ni počeli.

Očigledno su se Litvanci ozbiljno pripremali za sudnji dan „obračuna“ sa Vladom RS.

Kao da su znali šta i kada će se dogoditi.