piše: (zurnal.info)
NOS BiH - Nezavisni operater sistema u Bosni i Hercegovini osnovan je u ljeto 2004. godine. Kompanija je u potpunosti regulisana od Državne regulatorne komisije za električnu energiju (DERK), po zakonu ima neprofitabilan status, finansira se putem tarife (dijela cijene električne energije), koju odobrava DERK. Vlasnici NOS-a su entiteti.
EU putem usvajanja Trećeg energetskog paketa traži da se NOS utopi u Elektroprenos BiH, odnosno da bude jedan sektor ove državne kompanije.
Ministarstvo spoljne trgovine i ekonomskih odnosa BiH je formiralo Interresornu radnu grupu, u kojoj su bili i predstavnici entitetskih vlada i Evropske komisije, a sačinjen je tekst zakona koji su podržali svi članovi radne grupe. Zakon je potom, prije više od pola godine, upućen entitetskim vladama da o njemu daju svoje mišljenje.
Vlada RS do danas nije dostavila nikakav odgovor Ministarstvu trgovine i ekonomskih odnosa, što jasno govori da svjesno opstruiše donošenje takvog zakona. Utapanju NOS-a u Elektroprenos BiH protivi se i direktor te kompanije Josip Dolić, koji sa SNSD-om sklapa dogovor, koji realizuje preko Staše Košarca, poslanika te stranke u Predstavničkom domu parlamenta BiH.
Vlada RS opstruiše donošenje zakona, a zauzvrat Dolić, bez odobrenja DERK-a, donosi odluku da NOS kupi zgradu na Palama od firme “Infinle konsalting“, koja prodaje bivšu zgradu „Jahorina osiguranja“. Izvor Žurnala, dobro upućen u cijeli slučaj, tvrdi da je vlasnik firme, od koje je NOS kupuje poslovni prostor za 2,3 miliona maraka, kum Staše Košarca.
KREDIT ZA POSLOVNI PROSTOR
Upravni odbor NOS-a BiH je 5. juna ove godine donio odluku o kreditnom zaduženju u iznosu od 2.300.000 KM za kupovinu poslovnog prostora za potrebe izgradnje Rezervnog centra upravljanja.
Mnogo je neregularnosti u vezi sa ovom odlukom.
Prvo, NOS odluke o zaduženju može donositi samo na osnovu prethodnog odobrenja DERK-a, koje oni nisu dobili.
Da bi dobili odobrenje DERK-a, iz NOS-a je trebalo da dostave elaborat, kojim su tehnički i finasijski definisani potreba i opravdanost uspostavljanja Rezervnog centra upravljanja. Taj dokument se donosi uz prethodnu širu stručnu raspravu, koje nije bilo, kao ni elaborata, pa dokument u toj formi DERK nikada nije odobrio.
Također, UO NOS-a odluku o kupovini poslovnog prostora na Palama donio je iako je prethodno, 16. maja, DERK upozorio čelne ljude NOS-a da ne uvažavaju činjenicu da su oni ti koji regulišu rad NOS-a i da su o kupovini poslovnog prostora saznali putem internet stranice NOS-a. Tada su vrlo jasno i vrlo precizno upozorili kompaniju da u svom radu moraju da poštuju važeće zakone i definisane obaveze.
Posebno je naglašena obaveza NOS-u da svoje aktivnosti vode u skladu sa odobrenim finasijskim sredstvima i iznosima utvrđenim odlukom DERK-a o tarifi za rad NOS-a.
Sada se postavlja pitanje kako će se vraćati kredit, ako se realizuje, jer je budžet te kompanije baziran na tarifi koju odobrava DERK? Finansijska sredstva kroz tarifu se prihvataju na osnovu realnih i odobrenih troškova koje prihvati DERK. S obzirom na to da DERK nije odobrio ovo zaduženje, logično je da ono neće biti prihvaćeno kao “realan i odobren” trošak NOS-a niti će ući u finasijski iznos u bužet NOS-a kroz odobrenu tarifu.
Osim što DERK treba dati odobrenje NOS-u za zaduženje, za to je potrebna i saglasnost vlasnika NOS-a, odnosno entiteta, koji svoja vlasnička prava ostvaruju putem Upravnog odbora. Prema nezvaničnim informacijama, Vlada Federacije BiH nije ni bila upoznata sa odlukom UO NOS-a o zaduženju za kupovinu zgrade na Palama. Vlada Republike Srpske je 15. decembra 2016. donijela zaključak kojim smatra da Rezervni centar upravljanja NOS-a treba da bude na teritoriji Istočnog Sarajeva i zadužila članove Upravnog odbora NOS-a iz RS da tako i glasaju.
CENTAR PORED PROMENADE
Da je cijeli slučaj lov u mutnom potvrdjuje i veoma čudan uslov naveden u Javnom pozivu NOS-a za prikupljanje ponuda za kupovinu prostora.
“Objekat/prostor treba da se nalazi u centru naselja Pale, ne dalje od 300 metara od centralnog gradskog šetališta (Promenade)”, navedeno je u Javnom pozivu, kao da se radi o kupovini prostora za kafić ili slastičarnu. Upravo takav uslov ispunila je firma “Infinle konsalting“, koja prodaje prostor „Jahorina osiguranja“ na Palama, površine oko hiljadu metara kvadratnih. Zanimljivo je da je firma “Infinle konsalting” zgradu “Jahorina osiguranja” kupila samo par dana prije nego što je NOS raspisao tender o kupovini prostora.
Pola te zgrade su preprodali NOS-u po cijeni po kojoj su kupili cijelu građevinu.
Nisu sporni samo zakonski propusti u vezi sa odlukom UO NOS-a o kreditnom zaduženju i kupovini poslovnog prostora, već je upitna i sama potreba izgradnje i uspostavljanja Rezervnog centra upravljanja.
Prema tvrdnjama stručnjaka, veliko je pitanje da li su BiH potrebni Rezervni centri klasičnog tipa i ovog obima, posebno kada se ima u vidu razvoj informacijskih i telekomunikacijskih tehnologija. Zemlje u okruženju (Srbija i Hrvatska) nemaju ovakve centre. Ako je, pak, Rezervni centar za upravljanje ipak potreban, postojao je način da se to pitanje riješi na mnogo jeftiniji način.
Ovako, ako čelni ljudi NOS-a nastave da rade po svome, ova sumnjiva investicija će građane BiH kroz cijenu električne energije koštati 4-5 milona KM, jer osim para za prostor treba obezbijediti i dodatni novac za nabavku i ugradnju opreme.
Da je NOS postao dio Elektroprenosa BiH i da zakon o tome nije opstruisan, uopšte ne bi morali dizati kredit za nove zgrade, jer Elektroprenos ima godišnju dobit od 40-50 miliona KM i dovoljno novca da investira u novi poslovni prostor. Uz to, Elektroprenos BiH ima svoje zgrade koje bi NOS mogao koristiti, pa kredit ne bi bio ni potreban.
Prema nezvaničnim informacijama, ovim slučajem počeli su da se bave i SIPA i Tužilaštvo BiH.
LOŠ TRGOVAC
Nema sumnje, nekima je trebalo da sve ide baš ovim tokom. Baš kao što nije nimalo slučajno da je Vlada RS dala saglasnost da se u Mostaru formira nova institucija, čije je poslovanje u vezi sa NOS-om.
Moglo bi se raći da se radi o određenoj vrsti trgovine – Vlade RS i čelnika NOS-a. Članovi UO iz Republike Srpske podržavaju da se sjedište Rezervnog centra za upravljanje iz Mostara izmjesti u Istično Sarajevo, ali se to kompenzira saglasnošću Vlade RS da u Mostaru bude sjedište Berze električne energije.
Vlada RS se pokazala kao loš trgovac. Berza će biti samostalni subjekat sa značajnim brojem zaposlenih, dok Rezervni centar za upravljanje na Palama neće imati novozaposlenih, jer su Rezervni centri uglavnom bez posade i aktivnosti se kordinišu iz centra u Sarajevu.
Još je zanimljivije kako je Vlada RS samovoljno prihvatila osnivanje Berze električne energije, jer se deklarativno protivi osnivanju novih institucija na državnom nivou.